Op Vlaams niveau stellen we vast dat het areaal en de kwaliteit van graslanden stelselmatig lijkt achteruit te gaan. Het moet niet gezegd dat dit ook zijn effect heeft op de hieraan verbonden soorten, met weidevogels als wulp en grutto als typisch voorbeeld. Het Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren (RLHV) neemt het voortouw om in de Herk- en Mombeekvallei hier een geleidelijke kentering in teweeg te brengen. Tegelijk heeft het ook de ambitie om te komen tot degelijke beleidsaanbevelingen die het behoud van open ecotopen zoals moerassen en graslanden op Vlaams niveau kunnen verzekeren.
Vraag van de klant
RLHV wenst de opmaak van een synthesenota die de problematiek rond de achteruitgang van graslanden in beeld brengt en tegelijk mogelijke strategieën en acties voor meer en betere graslanden in Vlaanderen definieert. Het wenst deze rapportage als inspiratie- en overlegnota in te brengen in een ambtelijke werkgroep om deze vervolgens te kunnen voorleggen aan de bevoegde minister, met als uiteindelijk doel een bijsturing van het huidige beleid omtrent graslanden.
Hoe aangepakt?
Tijdens de opmaak van de synthesenota zijn we in eerste instantie gestart met een grondige probleemanalyse. Hiervoor hebben we onze eigen ecologische en landbouwkundige expertise aangevuld met het nodige literatuuronderzoek. Op deze manier waren we in staat om snel de grote oorzaken van de kleinere te onderscheiden.
Vervolgens zijn we nagegaan in hoeverre de actuele beleidsdocumenten reeds een duidelijke en concrete visie en ambitie rond graslanden weerspiegelen.
Vanuit de twee voorgaande stappen hebben we 5 grote strategieën van elkaar kunnen onderscheiden, zijnde:
- Een betere juridische bescherming van actueel aanwezige graslanden;
- Een beleid gericht op de toename van het areaal grasland;
- Het stimulerend beleid verder uitbouwen en verbeteren;
- Een versterking van het handhavingsbeleid;
- Inzetten op een heldere en enthousiasmerende communicatie.
Voor elk van deze strategieën is vervolgens een overzicht van mogelijke acties uitgewerkt. Eén van deze acties is meteen binnen deze opdracht verder geconcretiseerd, zijnde de uitwerking van een afwegingskader voor bebossing onder de vorm van een doorstroomschema. Op deze manier kunnen we vermijden dat waardevolle vegetaties, vanwege de hoge bebossingsdruk (+10.000 ha tegen 2030), onder bos dreigen te verdwijnen.
Tips?
Wij slaagden erin dit project tot een goed einde te brengen dankzij een combinatie van:
- Een ruime expertise op ecologisch vlak;
- Een uitgebreide ervaring omtrent studies op het snijvlak tussen natuur en landbouw;
- Een uitgebreide ervaring met de wetgeving rondom de inname van waardevolle vegetaties en leefgebied van soorten;
- én het vermogen om dit te bespreken met de opdrachtgever en betrokken stakeholders gedurende het verloop van het project.
De complementaire kennis en ervaring rond natuur en landbouw bleek een echte troef te zijn, daar bleek dat kansen tot verhoging van het areaal en de kwaliteit van graslanden zich zowel situeren in natuur- als landbouwgebied.